…Η θεωρία του Godwin (“Godwin’s Law”) έχει βάση: αργά ή γρήγορα, όλες οι συζητήσεις (και όχι μόνο στο Internet) καταλήγουν σε αναφορές για τους Ναζί και τον Χίτλερ. Ίσως γιατί έγιναν σύμβολα πλέον, καθώς υπήρξαν μια αρχετυπική σχεδόν ενσάρκωση του κακού, το είδος που συναντά κανείς μόνο σε comics με σούπερ ήρωες παρά στην αληθινή ζωή με τις χιλιάδες διαβαθμίσεις του γκρίζου, και το περιθώριο για αμφιλεγόμενες εξηγήσεις των πραγμάτων.…
Αναπόφευκτες Συγκρίσεις
της Φανίτσας Πέτρου
Το μεταναστευτικό ζήτημα – ειδικά των Σύριων προσφύγων που κατακλύζουν μαζικά την Ευρώπη – εξακολουθεί να κυριαρχεί στις ειδήσεις. Τι κι αν είναι στη πλειοψηφία τους θύματα ακριβώς της ίδιας βίας που προκλήθηκε στις επιθέσεις της Βηρυτού, του Παρισιού, του Μάλι; Αντιμετωπίζονται από τις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες εχθρικά, και γίνονται οι αποδιοπομπαίοι τράγοι της υπόθεσης. Θύματα ξανά, καινούργιας βίας.
Στη Σουηδία, οι χώροι φιλοξενίας των αιτητών ασύλου, γίνονται επανειλημμένα στόχος εμπρηστών. Η Σουηδία ξεκινά επίσης ελέγχους διαβατηρίων στα σύνορα της με τη Δανία (γυρίζοντας τις σχέσεις των δύο χωρών πίσω στη δεκαετία του ’50) με σκοπό να περιοριστεί η ανεξέλεγκτη έλευση μεταναστών. Στη Γερμανία, η ακροδεξιά οργάνωση Pegida, δυναμώνει ολοένα και χρησιμοποιεί τη ρητορική του Χίτλερ για να ξυπνήσει μέσα στο μέσο Γερμανό πολίτη το ρατσιστικό μένος, ενώ η Μέρκελ, καταδίκασε πρόσφατα την επίθεση με μαχαίρι που δέχτηκε ανεξάρτητη υποψήφια για το δήμο της Κολονίας με αφορμή τη βοήθεια που πρόσφερε στους αιτητές ασύλου. (Η είδηση είναι μάλλον ο σοκαρισμός της Μέρκελ. Ποιος είπε πως οι Γερμανοί δεν έχουν χιούμορ;) Ο δήμαρχος της Ουγγρικής πόλης Asotthalom γύρισε βίντεο στο οποίο ποζάρει σαν macho ήρωας, παρέα με αστυνομικούς και άντρες με στρατιωτικές στολές σε περιπολικά αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες, για να δώσει το μήνυμα στους μετανάστες πως, όπως λέει “ Η Ουγγαρία είναι κακή επιλογή. Το Asotthalom η χειρότερη” (No kiddin!) Η Δανία προσφέρει καταφύγιο και εργασία σε μικρό αριθμό προσφύγων με τη προϋπόθεση πως δεν θα απαιτήσουν να πληρωθούν για τη δουλειά τους. (Έτσι ακριβώς όπως και στην εποχή που η σκλαβιά ήταν νόμιμη δηλαδή). Δημοσίευσε επίσης αγγελίες στα Αραβικά, σε Λιβανέζικες εφημερίδες καλώντας τους μετανάστες να μην την διαλέξουν για προορισμό. Η Πολωνία εκφράζει έντονους φόβους για τις συνέπειες που θα προκληθούν από Σύριους – ή οποιουσδήποτε μετανάστες – στον ομοιογενή Πολωνικό πληθυσμό της, κι ας είναι η μετανάστευση των δικών της πολιτών σε άλλες χώρες, από χρόνια μαζική. Αντιρατσιστικές οργανώσεις της Γαλλίας υπέβαλαν δε μήνυση στη Μαρίν Λεπέν, γιατί υποκινεί το ρατσιστικό μίσος κατά των Μουσουλμάνων αλλοδαπών. Την ενοχλεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι απλώνουν τα χαλάκια της προσευχής τους στα πεζοδρόμια σε γειτονιές που δεν υπάρχουν τεμένη, γιατί αυτό το θεωρεί σαν Ισλαμική κατοχή της χώρας της… (Τι θάπρεπε να πουν τότε οι Αραβικές χώρες – Αλγερία, Μαρόκο, Τυνησία, Αιγυπτος, Λίβανος, Συρία) που υπήρξαν κατα καιρούς Γαλλικές αποικίες ή υπό Γαλλική κατοχή;) Η Σλοβενία ανακοίνωσε πως θα δεχτεί μόνο Χριστιανούς μετανάστες γιατί λέει δεν έχει τεμένη (!) ενώ χρησιμοποιεί ενισχυμένες στρατιωτικές δυνάμεις για τον έλεγχο των συνόρων της. Η κυβέρνηση της Κροατίας ετοιμάζετε να κτίσει φράκτη στα σύνορα με τη Σερβία για να κρατήσει μακριά τους Σύριους πρόσφυγες. Πράγμα που πρότεινε και ο Ντόναλτ Τραμπ άλλωστε, για τα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό: να κτιστεί δηλαδή ψηλό τοίχος για να κρατήσει τους Μεξικανούς μετανάστες μακριά, γιατί είναι λέει όλοι τους βιαστές… Άλλωστε το ρατσιστικό μένος του κατά των Μουσουλμάνων, και των αλλοδαπών, ειδικά των Λατίνων, είναι η βάση πάνω στην οποία έκτισε την προεκλογική του εκστρατεία για το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων. Οι οπαδοί του συνεχίζουν να επιτίθενται σε Λατίνους μετανάστες και μέλη αντιρατσιστικών οργανώσεων. Κι αυτό είναι ιδιαίτερα ειρωνικό, δεδομένου ότι ο κάθε Αμερικανός, είναι ή κατάγεται από μετανάστες… Τα λόγια στη πλακέτα του Αγάλματος της Ελευθερίας που καλούν τους κατατρεγμένους της γης, τους άστεγους, τους φτωχούς, τα πλήθη που διψούν για ελευθερία να βρουν καταφύγιο κάτω από τη υψωμένη δάδα της, ακούγονται από τους Ρεπουμπλικάνους σαν απειλές πια. Κι ας ήταν ελπίδα σωτηρίας για κάποιο πιθανότατα όχι και τόσο μακρινό πρόγονο του καθενός τους.
Η Γερμανία ωστόσο, άνοιξε τα σύνορα της, και δέχεται μαζικά τους Σύριους αιτητές ασύλου. Και το κάνει με ένα τυπικά Γερμανικό τρόπο, τύπου: “εμείς είμαστε οι καλύτεροι στο κόσμο ακόμα και σε αυτό!” Γερμανοί πολίτες στέκονται ας πούμε στους σταθμούς των τρένων και χειροκροτούν τους μετανάστες που μπαίνουν στη χώρα, τους βοηθούν να μεταφράσουν τα έγγραφα τους, τους δανείζουν τα ποδήλατα τους, τους παίρνουν στο γιατρό κλπ. Κι όσο κι αν φαίνεται νάναι αξιέπαινο, κάτι δε μας κάθεται κάλα… Όσοι έχουν ζήσει στη Γερμανία σα μετανάστες, δουλεύοντας σκληρά για δεκαετίες, εκφράζουν φόβους για το μέλλον των προσφύγων. Ζήσαν έτσι κι αλλιώς σε μια εντελώς διαφορετική Γερμανία από αυτή που βιώνουν οι τουρίστες, οι επαγγελματικοί ταξιδιώτες και οι φοιτητές που σπουδάζουν εκεί. Μιλούν λοιπόν για ένα διαρκή passive aggressive ρατσισμό που υποβόσκει. Για τα σχόλια όχι Νεοναζί Γερμανών, μα καθημερινών, ανοιχτόμυαλων κατά τα άλλα ανθρώπων, που τους θύμιζαν όμως καθημερινά και επί χρόνια, πως θα έπρεπε να νιώθουν πολύ τυχεροί που τους αφήνουν να μένουν στη χώρα τους. Η πολύχρονη προσφορά τους στη Γερμανική οικονομία η οποία έτσι κι αλλιώς τους χρειάζεται, και συνεπώς και η προσφορά τους στη τσέπη και των όσων κάνουν τέτοιες δηλώσεις, δεν λογαριάζεται. Μόνο η μεγαλοθυμία των ίδιων να τους ανέχονται. Ακόμα και σήμερα που οι σύγχρονοι Γερμανοί στέκονται στους σταθμούς των τρένων κρατώντας πανό με καρδούλες, δεν παύουν να κάνουν και δηλώσεις του τύπου “Ας έρθουν, αλλά γιατί να μην ζουν πολλές οικογένειες σε ένα σπίτι;” Γιατί δηλαδή να έχουν απαίτηση να ζουν σαν άνθρωποι; Το να είσαι λοιπόν οικονομικός μετανάστης στη Γερμανία δεν είναι ίσως και τόσο φανταστικό. Είναι ένα προνόμιο που έχει τιμήματα, και που δε θα σε αφήσουν και να το ξεχάσεις ποτέ.
Ίσως οι Γερμανοί να γυρεύουν πραγματικά να επανορθώσουν το συλλογικό κακό που προκάλεσαν στο κόσμο στον εικοστό αιώνα, (άλλωστε η βίαιη προσφυγοποίηση Εβραίων που έφευγαν για να γλιτώσουν το Ολοκαύτωμα, ήταν αυτό που γέννησε την Συνθήκη της Γενεύης για τους πρόσφυγες), κι αυτή φαίνεται να είναι η δημοφιλέστερη ερμηνεία που δίνεται από ακαδημαϊκούς για τη στάση της Γερμανικής κυβέρνησης: η προσπάθεια δηλαδή να αποσείσουν από πάνω τους τη ρετσινιά του “ugly German” που ενισχύθηκε και κατά τη δεκαετία του ’90, όταν οι μετανάστες δέχονταν μαζικά επιθέσεις Νεοναζιστικών οργανώσεων, χωρίς κανένας να κάνει τίποτε να τους εμποδίσει. Η σημερινή στάση των Γερμανών, φαίνεται να επιδιώκει την ανατροπή της παλιάς αρνητικής εικόνας. Οι Σύριοι αιτητές ασύλου στα σύνορα Ουγγαρίας που φωνάζαν ρυθμικά, με μια φωνή “Germany! Germany!” (Λέξεις που κανείς δε θα περίμενε ποτέ να ακούσει να προφέρονται με τέτοια έκσταση από οποιοδήποτε βρίσκεται στο κοινωνικό περιθώριο), σκέφτονται στην απελπισία τους το δωρεάν πιάτο φαΐ και το μηνιαίο επίδομα των €143 που θα λαμβάνουν για τους πρώτους μήνες της παραμονής τους στους χώρους φιλοξενίας προσφύγων της χώρας αυτής, μα τι θα ακολουθήσει άραγε;
Η Μέρκελ επιχειρηματολογεί υπέρ των αιτητών ασύλου, και διαβεβαιώνει τους συμπατριώτες της πως η βοήθεια προς αυτούς, δε θα επηρεάσει με κανένα τρόπο τον ισολογισμό του κράτους, και πως δε θα προκαλέσει καμιά αύξηση φορολογιών. (Όσο αφορούσε την βοήθεια προς την Ελλάδα, χρησιμοποιούσε ακριβώς τα αντίθετα επιχειρήματα βέβαια. Επιχειρήματα που εν τέλει την ανέβασαν και στη εξουσία) Δε σταματά βέβαια και να τονίζει πως δε θα ανεχθούν να μην κάνει το καθήκον της και η Ελλάδα, η Ιταλία, κι η Ουγγαρία (ειδικά οι δύο πρώτες, που ανήκουν στη ομάδα των PIGS (Πορτογαλία / Ιταλία / Ελλάδα / Ισπανία): αν είναι να γονατίσουν αβοήθητες από το καινούργιο βάρος, αυτό θα ήταν ίσως ένα έξτρα bonus…)
Το κρυφό κίνητρο για την αλλαγή στάσης των σημερινών Γερμανών που κρύβεται πίσω από την νέα τους ταυτότητα των σωτήρων των κατατρεγμένων της γης, ίσως έχει να κάνει λιγότερο με την ανάγκη τους να δημιουργήσουν μια εικόνα μιας “νέας Γερμανίας”, και ακόμα λιγότερο με τη συμπόνια. Ίσως να έχει να κάνει περισσότερο με τη διαπίστωση πως ο πληθυσμός της χώρας τους – όπως και των περισσότερων στην Ευρώπη – γερνά, (ως το 2050, ο πληθυσμός της Γερμανίας θα μειωθεί κατά 14,7%!) Κι αυτό μας φαίνεται πιο πιστευτό σαν εξήγηση. Είναι πολύ καλοί έτσι κι αλλιώς στο να προγραμματίζουν το μέλλον… Έχει άλλωστε εφευρεθεί από κυβερνητικές υπηρεσίες και ειδικός όρος (Willkommenskultur), που εκφράζει ακριβώς αυτό το πράγμα που ξανά υποδηλεί προγραμματισμό και προμελέτηση που έχει να κάμει με το συμφέρον της χώρας, παρά αθώα, πηγαία, ξαφνική έκρηξη συναισθημάτων αλληλεγγύης προς τους κατακαημένους πρόσφυγες. Willkommenskultur λοιπόν σημαίνει “ένα φιλικό περιβάλλον ή κουλτούρα” προς τους ξένους, ένα είδος “πολιτιστικού” ανοίγματος δηλαδή προς αυτούς, έτσι που να γίνει η Γερμανία ελκυστικός προορισμός για μετανάστες που έχουν ακριβώς εκείνα που χρειάζεται η Γερμανική οικονομία. Οι λόγοι είναι σαφείς όσο και ψυχρά προμελετημένοι, που όπως λέει και η συγγραφέας του blog https://mygermandiction.wordpress.com/ είναι “to import human capital”. Ποιος από μας δεν ανατριχιάζει αλήθεια με το τρόπο που είναι διατυπωμένη η φράση αυτή; Άλλα και ποιος αλήθεια εκπλήσσεται; Το συγκεκριμένο πάντως “ανθρώπινο κεφάλαιο” που επιθυμούν να “εισάξουν”, δεν το θέλουν να προέρχεται από Βαλκανικές χώρες και οπωσδήποτε όχι από μετανάστες με καταγωγή τσιγγάνικη (Roma)… Είπαμε Willkommenskultur, αλλά να μη ξεχνιόμαστε κιόλας…
Η δυνατή οικονομία της Γερμανίας χρειάζεται απελπισμένα τα εργατικά χέρια χαμηλόμισθων και νεαρών σε ηλικία αλλοδαπών εργατών και τεχνιτών, για να μη χάσει τη θέση της στην οικονομική ηγεσία της Ευρώπης. Τι θα γίνει όμως με όσους δε ανήκουν σε αυτή τη κατηγορία; Η Γερμανική ιστορία των τελευταίων δεκαετιών, μας κάνει να κάνουμε άθελα μας σκοτεινές σκέψεις. Όχι πως μας επιτρέπετε βέβαια. Είναι γνωστό πως η οποιαδήποτε αναφορά στη Ναζιστική Γερμανία είναι ταμπού, λες και ποτέ δεν υπήρξε σα πραγματικότητα. Κι ας ήταν η σκοτεινότερη της σύγχρονης Ιστορίας. Στο Internet ας πούμε, είναι γνωστό πως οποιοσδήποτε blogger ή σχολιαστής συγκρίνει κάτι αρνητικό με τους Ναζί, αναιρεί αυτόματα την αξία των επιχειρημάτων του… Το είδαμε και με τον Βαρουφάκη: οι αναφορές του σε πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν στην Ελλάδα το ’40, μα και ο παραλληλισμός της Χρυσής Αυγής με τα ακροδεξιά Γερμανικά κινήματα του ‘30-‘40, (σύγκριση που έκανε για να τονίσει το ότι μόνο κακά γεννιούνται από μια κατεστραμμένη οικονομικά χώρα), τον μετέτρεψαν στα μάτια των ξένων ανταποκριτών αυτόματα σε άπειρο διαπραγματευτή, ανίκανο να παίξει το παιγνίδι της σύγχρονης διπλωματίας.
Ακόμα κι όταν είναι ακόμα ζωντανοί και θύτες και θύματα, ακόμα και όταν βγαίνουν και σήμερα στην επιφάνεια ιστορίες τρόμου που μας θυμίζουν αδιάκοπα το απόλυτο κακό της Ναζιστής Γερμανίας, εμείς οφείλουμε να τις αγνοούμε. Όπως παραδείγματος χάρη η ιστορία της Ιρλανδής Kari Rovall, η οποία πρόσφατα, στα 64 της χρόνια, έμαθε πως η γέννηση της ήταν το αποτέλεσμα ενός ακόμα πειράματος των Ναζί, του προγράμματος “αναπαραγωγής” (λες και είχαν να κάνουν με ζώα!) με το όνομα “The Spring of Life”: Γερμανοί στρατιώτες ταξίδευαν σε Βόρειες, κυρίως Σκανδιναβικές χώρες και ζευγάρωναν (βλ. βίαζαν) ξανθές, γαλανομάτισσες γυναίκες, και όταν αυτές έμεναν έγκυοι, τους έπαιρναν τα παιδιά για να τα μεγαλώσουν σε κρατικά ιδρύματα για να γίνουν κάποτε οι πρόδρομοι της “τέλειας” Αρίας Φυλής, όταν προφανώς θα ξεφορτώνονταν όλο τον μελαχρινό, και γι αυτό πιο-κάτω-από-τέλειο πληθυσμό της γης…
(βλ: http://www.irishcentral.com/roots/history/-Dublin-woman-discovers-dark-past-she-was-born-into-Nazi-breeding-program.html)
Η θεωρία του Godwin (“Godwin’s Law”) έχει βάση: αργά ή γρήγορα, όλες οι συζητήσεις (και όχι μόνο στο Internet) καταλήγουν σε αναφορές για τους Ναζί και τον Χίτλερ. Ίσως γιατί έγιναν σύμβολα πλέον, καθώς υπήρξαν μια αρχετυπική σχεδόν, ενσάρκωση του κακού, το είδος που συναντά κανείς μόνο σε comics με σούπερ ήρωες παρά στην αληθινή ζωή με τις χιλιάδες διαβαθμίσεις του γκρίζου, και το περιθώριο για αμφιλεγόμενες εξηγήσεις των πραγμάτων. Τα όσα συνέβησαν το ’40, άλλωστε, δεν ήταν απλά οι θηριωδίες που γεννά ο κάθε πόλεμος από την αρχή του κόσμου, δεν ήταν απλά αποτέλεσμα άγνοιας, φόβου, απληστίας, εγωιστικής ανάγκης για επιβίωση (οι συνήθεις ύποπτοι πίσω από κάθε βίαιη πράξη, πίσω από κάθε πόλεμο) μα μακριάς, προμελετημένης προσεχτικά δομημένης θεωρίας, που δε θα είχε καμιά δύναμη στη συντριπτική πλειοψηφία των Γερμανών πολιτών, αν απουσίαζε η ήδη υπάρχουσα πεποίθηση τους πως είναι ανώτεροι από οποιοδήποτε άλλο λαό. Κι είναι επικίνδυνη μια τέτοια πεποίθηση. Και δύσκολα ανατρέψιμη. Ποτίστηκε στις ψυχές των ανθρώπων με προσοχή, κι άπλωσε ρίζες βαθιές που δεν μπορεί παρά να απλώνονται και στις επόμενες γενιές με κάποιο τρόπο: αν έχεις ένα παππού που έκανε όσα ένας serial killer θα θεωρούσε αποτρόπαια, δε σημαίνει φυσικά πως θα τα κάνεις και σύ, μα μπορεί και να σημαίνει πως τα θεωρείς λιγότερο αποτρόπαια από κάποιο που μεγάλωσε αλλιώτικα. Μπορεί και να σημαίνει δηλαδή πως η απόσταση που έχεις να καλύψεις είναι μεγαλύτερη. Ίσως λοιπόν κάποιες όχι και τόσο παλιές τάσεις να επιβιώνουν τις δεκαετίες (στην πολιτική του Γερμανικού κράτους πάντως, σίγουρα) Αν όχι σαν καθαρόαιμος ρατσισμός, τότε σαν προκατάληψη. Ή σαν αδυναμία να δεις όσους είναι διαφορετικοί από σένα ή βρίσκονται στο κοινωνικό περιθώριο, σαν κάτι παραπάνω από τούβλα που θα οικοδομήσουν το μέλλον σου, θα εξυπηρετήσουν τους σκοπούς σου. Να τους δεις σαν άξιους όχι απλά του οίκτου σου, μα και του σεβασμού σου.
Οι δεκαετίες πέρασαν, μα δεν είναι και τόσο απομακρυσμένες. Η προσποίηση πως όλα όσα συνέβηκαν το ’40 ανήκουν στη σφαίρα του φανταστικού, ή στα βάθη κάποιας αρχαίας ιστορίας είναι γελοία, και το να πούμε πως κανένας σύγχρονος Γερμανός δεν έχει καμιά από τις απόψεις των παλιότερων γενιών, είναι εξίσου ηλίθιο με το να πούμε πως όλοι οι σύγχρονοι Γερμανοί έχουν ακριβώς αυτό. Κι αν καμιά φορά γίνονται αναπόφευκτες, και ίσως εξαιρετικά άδικες συγκρίσεις της παλιάς με τη σύγχρονη Γερμανία, ας μας συγχωρεθεί. Έτσι όπως ζητείται και από μας αδιάκοπα να συγχωρούμε το παρελθόν της…
***
Αναπόφευκτες Συγκρίσεις – Art & Words Copyright © Fanitsa Petrou. All Rights Reserved. Any unauthorized use – copying, publishing, printing, reselling, etc – will lead to legal implications.
(Κείμενο γραμμένο τον Οκτώβρη του 2015)
Διαβάστε επίσης: http://wp.me/s7jQTY-211
